4 วูบ ในสถานการณ์ต่างๆ

ว่าเกิดจากกลไกใด

.

1️⃣ ลุกขึ้น ⮕ วูบ

🔑 ภาวะความดันต่ำจากการเปลี่ยนท่า

(Orthostatic hypotension)

ปกติแล้วลุกขึ้นยืนทำให้

⮕ แรงโน้มถ่วงกระทำเลือด

⮕ เลือดกลับสู่หัวใจลดลง

⮕ หัวใจส่งเลือดไปเลี้ยงสมองน้อยลง

.

แต่ระบบประสาท sympathetic จะช่วยไว้

เร่งให้หัวใจบีบเร็ว บีบแรง หลอดเลือดตีบ

ทำให้รักษาความดันไว้ได้ จึงไม่วูบ

ดังนั้นที่วูบได้ จึงมักเกิดจาก

▪️ ปรับตัวไม่ทัน: ลุกไวเกินไป

▪️ ปริมาตรเลือดน้อยไป: อาเจียน/ท้องเสียรุนแรง

▪️ ระบบปรับตัวเสียไป: เบาหวาน, ใช้ยาลดความดัน

🛎️ วิธีแก้คือค่อยๆ ลุก แต่ถ้ามีอาการต่อเนื่อง ให้พบแพทย์

_____________________

2️⃣ เสียใจ/กลัวสุดขีด ⮕ วูบ

🔑 ภาวะวูบจากเส้นประสาทวากัสทำงานเกิน

(Vasovagal syncope)

ภาวะนี้เกิดจากร่างกายตอบสนองต่ออารมณ์หรือสิ่งกระตุ้นรุนแรง เช่น

⮕ กลัวเห็นเลือด

⮕ เสียใจสุดขีด

⮕ มักเป็นร่วมกับตอนที่ยืนนานๆ

ทำให้มีเลือดกลับหัวใจน้อยช่วยเสริม

.

ผลคือกระตุ้นประสาท sympathetic รุนแรง

⮕ หัวใจบีบตัวรุนแรง

⮕ ไล่เลือดออกไปจนกระทั่งแต่ละรอบเหลือเลือดน้อย

⮕ แรงบีบจึงกระทำต่อผนังหัวใจมากขึ้น

⮕ กระตุ้นตัวรับเชิงกล

⮕ ในคนที่มีพันธุกรรมเสี่ยง ตัวรับและสมองจะไวเกิน

ทำให้กระตุ้นวงจร Bezold-Jasrisch reflex

⮕ สมองสั่งประสาท parasympathetic แทน

⮕ หัวใจเต้นช้าลง + หลอดเลือดคลายตัว

⮕ ความดันตกทันที เลือดไปเลี้ยงสมองไม่พอ

⮕ วูบ

ในละครที่มีตัวละครเจอเรื่องร้ายๆ แล้วเป็นลม

ถ้าคิดเชิงการแพทย์ ก็จะเป็นภาวะนี้แหละ

ปกติเรามี Bezold-Jasrisch reflex อยู่แล้ว

ไว้คอยป้องกันไม่ให้หัวใจทำงานหนักไป

แต่เชื่อว่าคนที่เป็นโรคนี้ ตอบสนองไวเกินไป

มีอาการประสาท sympathetic เตือนก่อนวูบ เช่น

▪️ ใจสั่น

▪️ เหงื่อออก

▪️ คลื่นไส้

▪️ มึนๆ ตาพร่า

มักฟื้นได้เองภายในไม่กี่วินาทีหากได้นอนราบ

🛎️ หากมีอาการนี้ ตรวจวินิจฉัยยืนยันกับแพทย์

_____________________

3️⃣ หยุดออกกำลังกายทันที ⮕ วูบ

🔑 ภาวะวูบหลังออกกำลังกาย

(Post-exercise syncope)

ขณะออกกำลังกาย

1. กล้ามเนื้อทำงาน ⮕ ปล่อยสารขยายหลอดเลือด ⮕ เพิ่มเลือดมาเลี้ยงกล้ามเนื้อ แต่ลดความต้านทานหลอดเลือด

2. ระบบประสาท sympathetic ทำงาน ⮕ หัวใจสูบฉีดแรงขึ้น

3. กล้ามเนื้อขยับไปมา ⮕ บีบไล่เลือดให้กลับหัวใจ

ผล: หลอดเลือดขยาย แต่หัวใจฉีดแรง+เลือดกลับหัวใจดี ⮕ ความดันจึงปกติ

.

แต่หาก หยุดทันที (เช่น วิ่งเสร็จแล้วหยุดยืนเฉย)

1. หลอดเลือดยังขยายอยู่มาก

2. แต่ไม่มีกล้ามเนื้อบีบไล่เลือดกลับหัวใจ

⮕ ความดันตกลง ⮕ วูบ

.

🛎️ แก้ได้ด้วยการ คูลดาวน์ เดินช้าๆ ก่อนหยุด เพื่อให้ระบบไหลเวียนค่อยๆ ปรับตัว

_____________________

4️⃣ ออกแรงนิดเดียว ⮕ วูบ

🔑 ภาวะทางออกของหัวใจตีบแคบ

(LVOT obstruction เช่น Aortic stenosis, HOCM)

.

คนปกติออกแรงทำใดๆ

1. กล้ามเนื้อทำงาน ⮕ ปล่อยสารขยายหลอดเลือด ⮕ เพิ่มเลือดมาเลี้ยงกล้ามเนื้อ แต่ลดความต้านทานหลอดเลือด

2. ระบบประสาท sympathetic ทำงาน ⮕ หัวใจสูบฉีดแรงขึ้น

ผล: หลอดเลือดขยาย แต่หัวใจฉีดแรง ⮕ ความดันจึงปกติ

.

แต่ถ้ามีภาวะทางออกของหัวใจตีบแคบ แล้วไปออกแรง

1. กล้ามเนื้อทำงาน ⮕ หลอดเลือดยังขยายตัว

2. แต่หัวใจสูบฉีดเลือดได้เท่าเดิม เพราะทางออกตีบแคบ

ผล: หลอดเลือดขยาย แต่หัวใจฉีดออไปเท่าเดิม ⮕ ความดันจึงตก หรือมองว่าหลอดเลือดขยาย เลือดถูกส่งไปที่กล้ามเนื้อเยอะแทน สมองเลยได้เลือดน้อยลงก็ได้

.

สาเหตุของภาวะนี้ เช่น

▪️ ลิ้นหัวใจตีบ (Aortic stenosis)

▪️ ผนังหัวใจหนาผิดปกติ (Hypertrophic Obstructive Cardiomyopathy: HOCM)

🛎️ มีอาการดังกล่าว รีบพบแพทย์